İslam Felsefesi

Description:

1 ?slam felsefesine giri?

Felasife ve Hikmet

?slam Felsefesinin Do?u?una Etki Eden Faktörler

?slam Felsefesinin Kaynaklar?

Kuran ve Hadis

Yunan Felsefesi

2 ?lk ?slam Filozofu Kindî: Felsefe ve Hakikat, Metafizi?i ve Eti?i

Onu ilk ?slam filozofu yapan özellikler

?slam teolojisi veya kelamdan felsefeye geçi?te Kindî

Kitâb fi’l-felsefeti’l-ûlâ

Felsefenin hakikatleriyle peygamberlerin mesajlar? aras?nda içerik bak?m?ndan hiçbir farkl?l?k bulunmamas?

Felsefenin her gerçe?in sebebi olan ‘ilk Gerçek’in bilgisi olmas?

Nizam Delili ya da Düzen ve Amaç Kan?t? ve Kozmolojik delilin ?slam felsefesindeki versiyonu olan Hudus delili

Tanr?n?n varl???n?n ak?l veya felsefi argümantasyon yoluyla kan?tlanmas?

Risâle fi’l-Hîle li-Def’il-Ahzân

Kindi’ye göre gerçek mutluluk

Hikmet ya da bilgelik, hilm ya da itidal, adalet ve cesaret

3. Ebubekir Razi: ?slam ?nanc?na Ayk?r? Bir ?slam Filozofu

Akl? vahyin önüne geçirmesi

Felsefeyle t?bb?n ayn? kaynaktan gelmesi

Felsefenin hiçbir zaman bir ve ayn? kalmamas?

Be? Ezeli ?lke ve Yarad?l??

Madde, ruh, mekân ve zaman?n da ezeli olmas?

Eklektik felsefi sistemi

Heyula

Evrensel ruh veya dünya ruhu

Maddeye form kazand?rma olarak evrenin yarat?l???

Maddenin ba?lar?ndan kurtulmak

?nsan?n ruh ve beden gibi iki bile?enden meydana gelmesi

Ruhun felsefe yoluyla maddeye olan ba??ml?l???ndan kurtulup, mutlak bir özgürlük haline eri?mesi

4. Farabi: On Ak?l Teorisi, Nübüvvet Teorisi, Erdemli ?ehir

"?kinci Ö?retmen ya da Üstad” anlam?nda “Muallim-i Sâni” ünvan?na lay?k görülmesi

Tanr?n?n S?fatlar?

Bütün varl?klar?n kendisinden ç?kt??? varl?k olarak Tanr?

Tanr? Delilleri

Ontolojik delil

?lk Neden kan?t? veya kozmolojik delil

Varl?klar?n nedensellik zinciri

Teleolojik argüman veya düzen ve amaç kan?t?

Varl?klar?n S?n?flanmas?

Tanr?-Evren ?li?kisi

Sudur Teorisi

?nsan ve Etik Anlay???

Ak?l kuvveti, ?ehvet kuvveti, hayal kuvveti, besleyici kuvvet

?nsan?n nihai ve en yüksek amac?

Felsefi bilgelikle dini hikmetin birle?mesi

Peygamber ?dareci

5. ?bn Sina 1: Bilgi Anlay???, ?nsan ve Ruh Anlay???

Felsefeyle dinin sentezlenmesi

“E?-?eyhü’r-reîs” unvan?

Mant?k Görü?ü

Bütün bir varl?k alan?n?n yarat?c? ilkesi olarak Tanr?n?n saf ak?l olmas?

Varl???n rasyonel ve mant?ksal bir yap? sergilemesi

Orta terimi kavrama kapasiteleri

?nsan?n nihai amac?n?n uygun ya da do?ru bir politik düzen içinde kendini gerçekle?tirmesi

Teorik yetkinlik veya nazari kemal

Etkin Ak?l veya Faal Ak?l Akl?n Mertebeleri: Teorik Ak?l, Maddi Ak?l, Bilfiil Ak?l ve Müktesep Ak?l

?nsan ve ruh anlay???

Ruh-beden düalizmi

Canl?l?k ilkesi veya harekete geçirici ilke

Ruhun üç parçadan olu?mas?

Akli ruhun boyutlar?

6. ?bni Sina 2: Metafizi?i, Eti?i ve Siyaset Felsefesi

Metafizi?in be? ayr? bölümü

Tanr?n?n Varolu?u

Zorunlu Varl?k olarak Tanr?n?n varolu?u

Potansiyel tözler ile fiili tözler aras?ndaki ayr?m?

?bn Sînâ aç?s?ndan türüm teorisi

?bn Sînâ’da felsefeyle din aras?ndaki ili?ki

Tanr?n?n S?fatlar?

?lk Ak?l, ?kinci Ak?l .... Faal Ak?l

Göksel ak?llar?n Tanr?yla olan ili?kisi

Varl?k Hiyerar?isi

Etik Anlay???

Ahlak?n nihai amac? olan yetkinlik

Temel erdemler

Ölçülülük anlay???

Siyaset ve din felsefesi

Peygamberin görevi ve amac?

7. ?bn Miskeveyh: ?slami Hümanizmin ve Psikolojinin Öncüsü

Metafizi?i

Tanr?-evren ili?kisi

Kozmik varl?klar?n olu?turdu?u hiyerar?i

?lk Muharrik olarak Tanr?

Tanr?n?n Varolu?u

Tanr?n?n S?fatlar?

Türüm Anlay???

?lahi hikmete uygun hiyerar?ik bir yap?

?bn Miskeveyh’in ruh anlay???

Kendinden kaim bir kendilik olarak ruhun ölümsüzlü?ü

Ruhun üç gücü ya da melekesi

?ki a??r? uç aras?ndaki ortay? gözeterek yapmak: adalet

Dört temel erdem ve dört büyük erdemsizlik ya da bozukluk

8. Gazali: Felsefenin Sefaleti, ?man?n Ak?lla ??i Yoktur

?man? aklile?tirmek onun özünü çarp?tmaktan ba?ka hiçbir ?ey de?ildir.

Gazâlî’nin içinde bulundu?u ko?ullar

Gazâlî’nin felsefe ele?tirisi

Tehâfütü’l Felâsife (Filozoflar?n Tutars?zl???)

Filozoflar?n tekfir edilmeleri gerekti?i kanaati

Üç gup filozof: Materyalistler (dehrîyyûn), do?alc?lar (tabiîyyun) ve metafizikçiler ya da teistler (ilâhiyyun)

Evrenin Ezelili?i Meselesi

Gazâlî'nin sald?rd??? üç kabul ya da öncül

Tanr?n?n yaratma özgürlü?ü

Tanr?n?n Bilgisinin Ne’li?i

Nedensellik Görü?ü- Ard???kl?k ?li?kisi

Mucize savunusu

Tasavvuf anlay???

Var olan sadece O’dur; yaln?z O hakt?r ve ba?ka her ?ey bat?ld?r

Tanr?n?n s?fatlar? aklen bilinemez

Hakk?n hakikatinin kalpte tecelli etmesi: ke?f

9. ?bn Meserre ve ?bn Bacce: Endülüs Felsefesinin Öncüleri

?bn Meserre:

Ak?l ile vahyin ba?da?abilirli?i

Tanr?n?n i?aretleri üzerinde dü?ünmek suretiyle, hakikatin bilgisine ad?m ad?m yükselmek

Duyular yoluyla kavranamayan akledilir gerçekli?in bilimi ve gözle görülebilir olan duyusal gerçekli?in bilimi

Tanr?n?n birli?i felsefi olarak ne anlama gelir?

Evrensel ya da Külli Ak?l

Tanr?'n?n "Ol!" demesi

Evrenin dört varl?k düzeyi

Peygamber: külli ruhun bir parças? olarak külli tabiata gönderilen ?erefli varl?k

?bn Bacce:

Evrenin küçük bir modeli olarak insan

?lahi olanla birlik ya da birle?me (el-ittisal)

Filozofun toplum içindeki yaln?zl??? (el-tevahüd)

?nsan ruhunun nebati nefs, hayvani nefs ve insani nefs olarak üçe ayr?lmas?

Akl?n potansiyel ya da aktüel olabilmesi

?nsan?n geçti?i farkl? a?amalar ve bunlar?n felsefi anlamlar?

Dü?ünme yetisinin en temel i?levi

Dört ayr? kavram ya da akledilir form türü

?nsan türleri: S?radan insanlar veya y???nlar (cumhur), teorik dü?ünme yetene?ine sahip olan insanlar veya teorisyenler (nüzzâr) ve mutlu insanlar ya da filozoflar (suadâ)

Erdemli toplum nas?l olu?ur?

Erdemsiz bir toplum veya onun bozuk yönetim biçimleri

10. ?bn Rü?d: Bat?ya Damga Vuran Filozof

Dante’nin ?lâhî Komedya’da ondan “büyük ?ârih” diye söz etmesinin nedeni

Din-Felsefe ili?kisine Dair Görü?leri

Çifte hakikat ö?retisi

Mutlak Hakikate veya evrendeki varl?klara ve onlar arac?l???yla da esas Tanr?ya ili?kin bilgi

Ehli filozoflar?n yolu: burhan, Kelamc?lar?n yolu: cedel, s?radan insanlar?n yolu: hitabet

?lk Muharrik veya Tanr?

“Kozmolojik delil” ve “inayet” ve “ihtira” delilleri

Tanr?n?n S?fatlar?

Tehâfütü’l-tehâfüt

Âlemin Kökeni

Yaratman?n süreklili?i

Ayüstü Âlem

?ki ezeli-ebedi ?ey s?n?f?

Evrenin Tanr?ya olan fiziki ba??ml?l???n?n, ak?l ve dü?ünceye ek olarak, arzu ve hatta a?k yoluyla ifade edilmesi

Ayalt? evren

?lk Muharrik’e kadar uzanan hiyerar?ik yap?lanma içinde yer alan bütün varl?klar?n temel ilkeleri

Faal Ak?l

Feleklerin Ak?llar?

Ahlaki kavramlar ile ilahi emirler aras?nda bir ayr?m yap?lmas? gereklili?i

?nsan kendi eylemlerinden sorumludur.

“Alt?n orta” teorisi

Nihai mükemmellik ve mutlulu?un ancak bir toplum içinde mümkün olmas?

Yönetimin hikmete dayal? olmas? gereklili?i

Devletin as?l görevi vatanda?lar? aras?nda erdemlerin yayg?nla?mas?n? sa?lamakt?r.

Devlet vatanda?lar?n?n erdemli olabilmeleri için izleyebilece?i iki yol.

11. ?ihabeddin Sühreverdi: ??râkî Felsefe

Ke?f ve manevi deneyime dayanan sezgisel, dolay?ms?z, zamand??? bilgi

Hakikate ula?man?n birbirini tamamlayan iki yolu

Kulland?klar? yöntemleri bak?m?ndan hakikati arayanlar?n üçe ayr?lmas?

Me??ai Felsefeye Yönelik Ele?tirisi

Me??ai filozoflar?n Zorunlu Varl??? için “Nurlar?n Nuru” , ayr? ayr? ak?llar için de “soyut nurlar” deyiminin kullan?lmas?

I??k metaforu

Tan?mlanan ?eyin tek tek her bir ve bütün bile?enlerini sayman?n imkâns?z olmas?

“Saf nur” ve “ar?zi nur” ayr?m?

Kendinden kaim olan karanl?k ve ba?kas?na ba??ml? olan karanl?k

Sühreverdi’nin ontolojisi: bir nurani birlik içinde gerçek bir vahdet-i vücut

Gerçekli?in bilgisine veya varl???n hakikatine ula?mada dört ayr? a?ama

Mevcudiyet yoluyla bilgi

Spekülatif mistisizm (irfân-i nazarî)

12. ?bn Tufeyl: Me?riki Hikmet, Hay b. Yakzan

Ak?l ile vahyin, felsefe ile dinin uyumu ya da ba?da?abilirli?i dü?üncesi

“Me?riki hikmet” görü?ü ve Hay b. Yakzan

Bilgi teorisi

Alg? ve dolay?s?yla bilme imkânlar?yla do?ay? gözlemleme

Ak?l sahibi bir varl?k olarak bu dünyadaki mevcudiyetini anlamland?rma

Gözlemlenebilir alan?n ötesindeki metafizik varl?k dü?üncesine ula?ma

Birtak?m manevi deneyimler sayesinde baz? metafizik bilgilere ve mutlak Hakikat’e ula?ma

Ölümün ve hayat?n ke?fi

Ate?in ke?fi

Evrenin yarat?lm?? m? yoksa ezeli mi oldu?u konusu

Zorunlu Varl?k'?n ke?fi

Bir’den ba?ka hiçbir ?ey yoktur.

Fizikten metafizi?e geçi?

Teorik bilgi ile mistik ya da tasavvufi bilgi aras?ndaki ayr?m

Hakikatin biri zahiri, di?eri batini olacak ?ekilde, iki yüzü ya da görünümü olmas?

Sosyal varolu? biçiminin dinin söylem ve s?n?rlar?n? belirlemesi

Kitle için din

13. ?bn Arabi ve Vahdet-i Vücut Felsefesi

Teosofik bir sistem in?a etmesi

Mistik felsefe

Felsefi tefekkür mü ilahi ke?f mi? Hem evet, hem hay?r.

Ak?l ve sezgi aras?ndaki denge

Ak?l-gönül, rasyonalizm-mistisizm ikili?i

Dünyay? hem Bir ve hem de Çok olarak görmek

Gizemlere dayanan bilgi

Tenzih ve te?bih anlay???

Teori insanlar?, dü?ünce erbaplar? ve muhakkikler

Tanr? yarat?klar?yla hem birliktedir hem de onlardan ayr?d?r

Dayana?? hayalde olan ke?if

Tenzih yoluyla bilenler ve te?bih yoluyla bilenler

Vahdet-i Vücud Ö?retisi

Varl???n birli?i: içerisinde Allah?n d???nda kalan her ?eyin hiçli?e indirgendi?i bir tür panteizm

Yaln?zca Tanr?, her ?eyi ku?at?p, kapsayan ezeli hakikattir.

Hakikat bir ve bölünemezdir

Bütün varl?klar Allah?n tecellileri ve isimleri olup, O’nun zahiri yönünü olu?tururlar.

Bilinmez bir hazineydim, bilinmek istedim; âlemi yaratt?m ki onunla bilineyim.